Originally published in Night Owl: A Nationbuilder's Manual (Bisaya nga Edisyon)

Niadtong ang akong pag-adto sa Mindanao nahimong mas makanunayon— tungod sa pagtukod sa Mindanao Road Network Development, usa ka 2,567-kilometrong network sa kadalanan sa mga rehiyon sa Northern Mindanao, Davao, SOCCSKSARGEN, ug CARAGA— nakatibuok ako og mas halapad nga pananaw sa Islam— sukwahi sa imaheng natibuok sa kasagarang diskurso tungod sa kakuwang sa kahibalo sa relihiyon ug sa mga Muslim.

Usa sa suod kong higala sa law school, si Farahnaz Ali Ghodsinia, usa ka Muslim. Kausa nga kauban ko siya, may nakita kaming ulod sa kilid sa iyang windshield. Gihatagan ko dayon siya og papel aron abogon kini. Imbes patyon ang ulod,mainampingon niya kining gitabangan pagpabalik sa kasagbotan. Matod niya, sulod sa usa ka semana, mamahimo kining alibangbang. Napasantop nakong usa kini ka representasyon sa Islam nga kinahanglang ipahibalo sa kadaghanan.

Matod sa usa ka survey sa Pew Research niadtong 2015, kadaghanan sa mga tawo sa pipila ka nasod nga may dakong populasyon sa Muslim adunay dili maayong pananaw sa ISIS. Lakip dinhi ang Lebanon, Israel, Jordan, Palestinian Territory, Indonesia, Turkey, Nigeria, Malaysia, ug Senegal. Nahisgotan usab nga 92 porsento sa mga Muslim sa Indonesia ug 91 porsento sa mga Muslim sa Iraq nagtuo nga ang kasamok batok sa mga sibilyan sa ngalan sa Islam panagsa o walay katarongan.

Gipakita usab sa pagtuon, sa daghang kaso, ang publiko sa mga nasod nga adunay dakong populasyon sa Muslim sama sa Nigeria ug Lebanon nga nabalaka sama sa ubang mga nasod labot sa hulga sa Islamic extremism.

Ang kasamok o kasilag dili paagi sa relihiyon. Dili patas nga kondenahon ang mga Muslim sa krimeng gihimo sa pipila. Sama sa kanunayng isulti kanako ni Farah, ang pagpatay sa usa ka inosenteng tawo walay luna sa tinuod nga Islam.

Kausa mitambong ako sa US-ASEAN Women Leaders Academy sa Indonesia, ang nasod nga adunay kinadak-ang populasyon sa Muslim sa kalibotan. Kadto ang unang higayong mibisita ako sa Istiqlal (Independence) Mosque, ang kinadak-ang mosque sa Southeast Asia nga gitukod sulod sa 17 ka tuig ug gidisenyo ni Frederich Silaban, usa ka Kristiyanong arkitekto gikan sa North Sumatra. Matod sa among tour guide, ang mosque nahimong simbolo sa relihiyosong kamatugtanon tungod kay nagtindog kini atubangan mismo sa Jakarta Cathedral, ang labing karaan nga Roman Catholic cathedral sa Jakarta nga gitukod sa neo-gothic nga estilo. Sa matag higayon nga adunay dakong kasaulogan sa Muslim o Kristiyano, ang usa ka institusyon mobukas sa ilang parkinganan aron magamit sa pikas institusyon.

Walay punto ang pagbahin-bahin o palapdon ang ingon sa linyang nagbahin sa mga Kristiyano ug Muslim. Kon giunsa sa mga lalaki nga kinahanglang mobarog alang sa patas nga katungod sa kababayen-an, ang mga Katoliko angay usab nga motindog kauban ang atong mga igsoong Muslim alang sa tinuod nga kalinaw. Angay nga kita ang unang mosupak sa matag higayon nga adunay diskriminasyon batok sa mga Muslim. Matod sa karaang panultihon sa Insek — “Just as a fence has to be built with pegs, an able person needs the help of three others.”